นักสืบสายน้ำ
Thousands have lived without loved; Not one without water. – W. H. Auden
คนเราอยู่กันมานัก แม้ขาดรัก ไม่มีใครสักคนอยู่ได้หากขาดน้ำ – ดับเบิลยู เอช ออเดน กวีชาวอังกฤษ
น้ำสำคัญต่อทุกชีวิตบนโลกขนาดนี้ แต่เรากลับไม่ให้ความสำคัญต่อน้ำและสายน้ำอย่างไม่น่าเชื่อ ต้นน้ำหลายแห่งแห้งเหือดเพราะป่าถูกทำลาย แม่น้ำลำธารหลายสายกำลังเน่าเสียเพราะมลพิษ และมีอีกมากมายที่ถูกมนุษย์ปรับแต่งให้ตรง ดาดซีเมนต์ริมฝั่ง สร้างเขื่อนกันน้ำ หรือผันน้ำไปยังลำน้ำอีกสายหนึ่ง จนเป็นเหตุให้ระบบนิเวศเสียหายและพังทลายในที่สุด
แม่น้ำลำธารไม่ใช่แค่ทางให้น้ำไหลไป แต่เป็นทั้งที่อยู่อาศัยของพืช สัตว์ และสิ่งมีชีวิตมากมายหลากหลาย ทั้งยังเป็นเส้นทางให้สารอาหารไหลจากแผ่นดินไปหล่อเลี้ยงชีวิตชายฝั่งและในทะเล ราวกับเป็นเส้นเลือดหล่อเลี้ยงร่างกาย คำว่า
ถ้าเส้นเลือดสุขภาพดี ร่างกายของเราย่อมสบายดี
ถ้าแม่น้ำลำธารสุขภาพดี ชีวิตต่างๆ ทั้งพืช สัตว์ รวมทั้งมนุษย์ ก็แข็งแรงสุขภาพดีไปด้วย
ราวปี 2539-2546 มูลนิธิโลกสีเขียวริเริ่มทำ
ในช่วงเวลาดังกล่าว โครงการนักสืบสายน้ำได้จัดอบรมกระบวนการนักสืบสายน้ำให้กับนักเรียนและครูในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และลำพูน จำนวน 51 โรงเรียน โดยครูและนักเรียนร่วมกับโครงการฯ ได้ช่วยกันออกสำรวจคุณภาพสายน้ำของแม่น้ำปิงและสาขา และนำเสนอข้อมูลสู่สาธารณะในปี พ.ศ. 2544
นอกจากนี้ โครงการฯ ยังจัดทำ
แม้โครงการจะสิ้นสุดไปแล้ว แต่นักสืบสายน้ำยังคงเป็นกิจกรรมที่แพร่หลายไปทั่วทุกภาคของประเทศ เพราะเป็นกิจกรรมสิ่งแวดล้อมศึกษาที่ครูสามารถบูรณาการสู่การเรียนการสอนได้แทบทุกวิชา และยังเป็นกระบวนการสำรวจประเมินคุณภาพน้ำร่วมกับวิธีการทางเคมีได้เป็นอย่างดี
ปัจจุบัน มีเด็กและผู้ใหญ่มากมายผ่านกระบวนการนักสืบสายน้ำ เรียนรู้จักความหลากหลายทางชีวภาพของสัตว์เล็กน้ำจืดที่อาศัยอยู่ในลำน้ำ ได้เฝ้าระวังและตรวจคุณภาพน้ำ ดูแลสายน้ำในท้องถิ่น ตลอดจนถ่ายทอดกระบวนการนักสืบสายน้ำสู่เด็กและเยาวชนรุ่นใหม่ๆ อย่างต่อเนื่องตลอดมาเป็นเวลากว่าทศวรรษแล้ว
คนเราอยู่กันมานัก แม้ขาดรัก ไม่มีใครสักคนอยู่ได้หากขาดน้ำ – ดับเบิลยู เอช ออเดน กวีชาวอังกฤษ
น้ำสำคัญต่อทุกชีวิตบนโลกขนาดนี้ แต่เรากลับไม่ให้ความสำคัญต่อน้ำและสายน้ำอย่างไม่น่าเชื่อ ต้นน้ำหลายแห่งแห้งเหือดเพราะป่าถูกทำลาย แม่น้ำลำธารหลายสายกำลังเน่าเสียเพราะมลพิษ และมีอีกมากมายที่ถูกมนุษย์ปรับแต่งให้ตรง ดาดซีเมนต์ริมฝั่ง สร้างเขื่อนกันน้ำ หรือผันน้ำไปยังลำน้ำอีกสายหนึ่ง จนเป็นเหตุให้ระบบนิเวศเสียหายและพังทลายในที่สุด
แม่น้ำลำธารไม่ใช่แค่ทางให้น้ำไหลไป แต่เป็นทั้งที่อยู่อาศัยของพืช สัตว์ และสิ่งมีชีวิตมากมายหลากหลาย ทั้งยังเป็นเส้นทางให้สารอาหารไหลจากแผ่นดินไปหล่อเลี้ยงชีวิตชายฝั่งและในทะเล ราวกับเป็นเส้นเลือดหล่อเลี้ยงร่างกาย คำว่า
“แม่น้ำลำธารเป็นเส้นเลือดหล่อเลี้ยงแผ่นดิน”จึงไม่ใช่คำที่พูดให้ฟังดูเก๋เท่านั้น พิจารณาดูดีๆ จะพบว่ามันเป็นความจริงทีเดียว
ถ้าเส้นเลือดสุขภาพดี ร่างกายของเราย่อมสบายดี
ถ้าแม่น้ำลำธารสุขภาพดี ชีวิตต่างๆ ทั้งพืช สัตว์ รวมทั้งมนุษย์ ก็แข็งแรงสุขภาพดีไปด้วย
ราวปี 2539-2546 มูลนิธิโลกสีเขียวริเริ่มทำ
"โครงการนักสืบสายน้ำ"ชักชวนให้เด็กและผู้ใหญ่สามารถ
"อ่านสุขภาพ"สายน้ำลำธารจากสังคม
"สัตว์เล็กน้ำจืด"หรือตัวอ่อนแมลงน้ำที่อาศัยอยู่ตามก้อนหินพื้นทรายใต้ท้องน้ำ ซึ่งใช้เป็นตัวบ่งชี้คุณภาพน้ำด้วยวิธีทางชีวภาพได้ โดยประเมินร่วมกับลักษณะทางกายภาพอื่นๆ ของสายน้ำ เช่น พงพืชริมฝั่ง ลักษณะความคดเคี้ยว สี อุณหภูมิและความเร็วของน้ำ สังคมสัตว์ริมฝั่ง เป็นต้น
ในช่วงเวลาดังกล่าว โครงการนักสืบสายน้ำได้จัดอบรมกระบวนการนักสืบสายน้ำให้กับนักเรียนและครูในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และลำพูน จำนวน 51 โรงเรียน โดยครูและนักเรียนร่วมกับโครงการฯ ได้ช่วยกันออกสำรวจคุณภาพสายน้ำของแม่น้ำปิงและสาขา และนำเสนอข้อมูลสู่สาธารณะในปี พ.ศ. 2544
นอกจากนี้ โครงการฯ ยังจัดทำ
"ชุดคู่มือนักสืบสายน้ำ"และ
"ชุดนักสืบสายน้ำน้อย"เพื่อเป็นคู่มือสำรวจและประเมินคุณภาพน้ำอย่างง่าย มีประสิทธิภาพ และราคาถูก เน้นให้ผู้ใช้คิดวางแผนสำรวจและทำกิจกรรมเองได้
แม้โครงการจะสิ้นสุดไปแล้ว แต่นักสืบสายน้ำยังคงเป็นกิจกรรมที่แพร่หลายไปทั่วทุกภาคของประเทศ เพราะเป็นกิจกรรมสิ่งแวดล้อมศึกษาที่ครูสามารถบูรณาการสู่การเรียนการสอนได้แทบทุกวิชา และยังเป็นกระบวนการสำรวจประเมินคุณภาพน้ำร่วมกับวิธีการทางเคมีได้เป็นอย่างดี
ปัจจุบัน มีเด็กและผู้ใหญ่มากมายผ่านกระบวนการนักสืบสายน้ำ เรียนรู้จักความหลากหลายทางชีวภาพของสัตว์เล็กน้ำจืดที่อาศัยอยู่ในลำน้ำ ได้เฝ้าระวังและตรวจคุณภาพน้ำ ดูแลสายน้ำในท้องถิ่น ตลอดจนถ่ายทอดกระบวนการนักสืบสายน้ำสู่เด็กและเยาวชนรุ่นใหม่ๆ อย่างต่อเนื่องตลอดมาเป็นเวลากว่าทศวรรษแล้ว
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น